Chùa Cổ Lễ – Di sản Văn hóa Phật giáo độc đáo tại Nam Định
Chùa Cổ Lễ, một ngôi chùa nổi tiếng tại Nam Định, không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp kiến trúc độc đáo mà còn bởi những lễ hội văn hóa đặc sắc. Tọa lạc tại thị trấn Cổ Lễ, huyện Trực Ninh, chùa Cổ Lễ là điểm đến tâm linh và du lịch lý tưởng, nơi bạn có thể tìm thấy sự thanh tịnh trong tâm hồn và khám phá những giá trị văn hóa truyền thống của Việt Nam. Hãy cùng vankhan.edu.vn tìm hiểu về chùa Cổ Lễ, một di sản văn hóa tuyệt vời giữa lòng miền Bắc.
Giới thiệu về chùa Cổ Lễ
Chùa Cổ Lễ, còn được biết đến với tên gọi Thần Quang Tự, là một trong những ngôi chùa cổ nổi tiếng tại tỉnh Nam Định. Tọa lạc tại trung tâm thị trấn Cổ Lễ, huyện Trực Ninh, chùa không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn là một biểu tượng văn hóa tâm linh quan trọng của vùng đất này.
Chùa Cổ Lễ nằm ngay giữa lòng thị trấn Cổ Lễ, huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định, một vị trí đắc địa dễ dàng tiếp cận. Từ lâu, chùa đã trở thành điểm đến không thể thiếu của du khách khi đặt chân đến Nam Định. Vị trí này không chỉ thuận lợi cho việc di chuyển mà còn giúp chùa trở thành trung tâm sinh hoạt văn hóa, tôn giáo của người dân địa phương.
Ngày 18 tháng 1 năm 1988, Bộ Văn hóa đã xếp hạng chùa Cổ Lễ vào danh sách “Di tích lịch sử quốc gia”, khẳng định giá trị to lớn của ngôi chùa này trong lịch sử và văn hóa Việt Nam. Đây không chỉ là một sự công nhận về mặt văn hóa mà còn là niềm tự hào của người dân Nam Định.
Bên cạnh đó, chùa Cổ Lễ còn là trụ sở Phật giáo huyện Trực Ninh và cơ sở trường Phật học của tỉnh Nam Định, đóng góp tích cực vào việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, tôn giáo của dân tộc.
Vào các dịp lễ Tết, mùng 1 và 15 hàng tháng, chùa Cổ Lễ trở thành điểm đến tâm linh thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương. Họ đến chùa để cầu bình an, may mắn và tìm kiếm sự thanh tịnh trong tâm hồn. Không gian yên bình, trang nghiêm của chùa giúp mọi người có những khoảnh khắc tĩnh lặng, xa rời cuộc sống xô bồ, áp lực hàng ngày.
Lịch sử hình thành và phát triển của chùa Cổ Lễ
Chùa Cổ Lễ, còn được biết đến với tên gọi chùa Thần Quang, là một di tích lịch sử quan trọng tại tỉnh Nam Định. Ngôi chùa này được xây dựng vào thế kỷ XII, dưới thời nhà Lý, bởi quốc sư Nguyễn Minh Không. Ban đầu, chùa được dựng lên bằng gỗ theo lối kiến trúc cổ kính để thờ Phật.
Trải qua thời gian, ngôi chùa ban đầu đã bị phá bỏ. Đến năm 1902, trụ trì Phạm Quang Tuyên đã tiến hành thiết kế và xây dựng lại chùa theo kiến trúc “Nhật Thực lâu đài” với phong cách Gothic, tương tự như kiến trúc của nhà thờ Công giáo. Sự kết hợp này đã tạo nên một diện mạo mới lạ và độc đáo cho chùa Cổ Lễ, mang yếu tố “Thiền môn trên nền văn hóa dân tộc, Đông Tây kết hợp”.
Chùa được xây dựng lại bằng gạch, mật mía, vôi vữa và giấy dó để đảm bảo sự kiên cố và bền vững. Qua nhiều lần trùng tu và tôn tạo, chùa vẫn giữ được nét kiến trúc như xưa, đồng thời tạo nên một công trình mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa.
Hiện nay, chùa Cổ Lễ được trụ trì bởi Thượng tọa Thích Tâm Vượng. Dưới sự dẫn dắt của ông, chùa tiếp tục được bảo tồn và phát triển, giữ vững vai trò là một trung tâm văn hóa và tâm linh quan trọng. Các hoạt động tôn giáo và văn hóa tại chùa thu hút đông đảo phật tử và du khách thập phương, góp phần vào việc gìn giữ và phát huy giá trị di sản của chùa.
Chùa Cổ Lễ thờ phụng ai?
Chùa Cổ Lễ thờ phụng Đức Phật và Thiền sư Nguyễn Minh Không. Thiền sư Nguyễn Minh Không, tên thật là Nguyễn Chí Thành, sinh ra tại làng Đàm Xá, Trường Yên, nay thuộc xã Gia Thắng, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình. Ông được biết đến không chỉ là một danh sư mà còn là ông tổ của nghề đúc đồng Việt Nam.
Thiền sư Nguyễn Minh Không là một nhân vật lịch sử đặc biệt với nhiều công lao trong việc phát triển đạo Phật và nghề đúc đồng tại Việt Nam. Với nhiều phép lạ, ông thường đi khắp nơi chữa bệnh cứu người. Một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất về ông là việc cứu chữa vua Lý Thần Tông khỏi căn bệnh nan y. Nhờ đó, ông được vua phong là Lý Quốc Sư, một danh hiệu cao quý thời bấy giờ.
Thiền sư Nguyễn Minh Không cùng với thiền sư Giác Hải và thiền sư Từ Đạo Hạnh được tôn vinh là Nam Thiên tam thánh tổ, ba vị thánh tổ của trời Nam, vì những đóng góp lớn lao của họ trong việc phát triển và truyền bá đạo Phật cũng như các nghề truyền thống của Việt Nam.
Chùa Cổ Lễ không chỉ là nơi thờ phụng mà còn là biểu tượng của lòng kính trọng và sự biết ơn đối với những người có công xây dựng và bảo vệ đất nước. Những ngày lễ lớn, người dân từ khắp nơi đến chùa để thắp hương, cầu nguyện và tưởng nhớ công đức của Đức Phật và Thiền sư Nguyễn Minh Không.
Kiến trúc đặc biệt của chùa Cổ Lễ
Chùa Cổ Lễ, tọa lạc tại tỉnh Nam Định, là một trong những ngôi chùa có kiến trúc độc đáo và đặc biệt nhất ở Việt Nam. Với sự kết hợp khéo léo giữa các yếu tố kiến trúc truyền thống Việt Nam và kiến trúc Gothic châu Âu, chùa Cổ Lễ mang trong mình vẻ đẹp hài hòa, vừa cổ kính vừa hiện đại.
Khuôn viên chùa Cổ Lễ bao gồm nhiều công trình kiến trúc khác nhau, trải rộng theo hướng đông – tây. Các hạng mục trong khuôn viên chùa bao gồm:
- Cổng chùa: Cổng vào chùa được thiết kế trang nghiêm, dẫn lối vào không gian tâm linh.
- Tháp Cửu phẩm liên hoa: Tháp cao vút với kiến trúc tinh tế, biểu tượng của sự kết nối giữa đất trời.
- Cầu và Tam quan: Các cây cầu và cổng Tam quan tạo nên lối đi dẫn vào khu chùa chính.
- Phật hội và Hội quán: Nơi tổ chức các buổi lễ và hoạt động văn hóa.
- Phủ Mẫu và Chùa chính: Nơi thờ phụng Đức Phật và các vị thần.
- Đền thờ Trần Hưng Đạo (Linh Quang Tự): Nơi tưởng nhớ và tôn vinh vị anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo.
- Nhà tổ, Nhà khách, Tăng phòng và Pháp đường: Các công trình phục vụ cho sinh hoạt của các tăng ni và phật tử.
- Gác chuông “Kim Chung Bảo Các”: Nơi đặt chuông lớn, tạo âm thanh thanh tịnh trong không gian chùa.
Điểm đặc biệt trong kiến trúc của chùa Cổ Lễ chính là sự kết hợp giữa các yếu tố kiến trúc truyền thống với kiến trúc Gothic châu Âu. Ngôi chùa mang dáng dấp như một thánh đường Công giáo, với kết cấu “Tiền Phật, hậu Thánh”, tức là phía trước thờ Phật, phía sau thờ Thánh.
Chùa Cổ Lễ cao gần 30m, với kết cấu mái vòm kiên cố. Trên trần nhà là những bức bích họa rực rỡ, tạo nên một không gian vừa cổ kính, trang trọng lại vừa hiện đại. Kiến trúc này không chỉ tạo nên sự khác biệt mà còn làm tăng thêm vẻ đẹp hài hòa, tinh tế cho ngôi chùa.
Chùa Cổ Lễ nằm trong một khung cảnh hữu tình, với sông hồ nhỏ bao quanh. Sự kết hợp giữa thiên nhiên và kiến trúc tạo nên một không gian thanh tịnh, yên bình. Khách thập phương khi đến đây đều cảm nhận được sự thanh tịnh, an lạc, xa rời khỏi những ồn ào, náo nhiệt của cuộc sống thường ngày.
Tham quan các điểm đến tại chùa Cổ Lễ
Được biết đến là nơi thờ Phật và thiền sư Nguyễn Minh Không, chùa Cổ Lễ còn gây ấn tượng bởi vẻ đẹp lộng lẫy pha trộn giữa kiến trúc Phật giáo và thánh đường Công giáo. Với diện tích gần 10 mẫu Bắc Bộ, chùa nằm trong một không gian phong cảnh hữu tình, có sông
Tháp Cửu Phẩm Liên Hoa
Một trong những công trình nổi bật nhất tại chùa Cổ Lễ là tháp Cửu Phẩm Liên Hoa. Được xây dựng vào năm 1927, tháp cao 32 mét với chín tầng được trang trí bằng hoa sen, biểu tượng của sự tinh khiết và giác ngộ trong Phật giáo. Tháp nằm trên lưng một con rùa lớn, quay mặt về phía chùa, xung quanh là hồ nước với bốn góc đặt bốn hòn núi giả và bốn con voi, tạo nên một cảnh quan hùng vĩ và đầy ý nghĩa.
Bên trong tháp có 98 bậc thang xoắn ốc dẫn lên đỉnh. Người dân địa phương tin rằng, khi leo lên đến bậc thang cuối cùng và chạm tay vào bức tượng trên đỉnh tháp, phật tử sẽ nhận được sự may mắn và thịnh vượng.
Khu tiền đường và toà chính cung
Kiến trúc của chùa Cổ Lễ là một sự kết hợp tinh tế giữa nét truyền thống Việt Nam và phong cách Gothic châu Âu. Khu tiền đường và tòa chính cung thể hiện rõ sự pha trộn này, với hình ảnh rồng phượng, mái đao và hoa sen mang đậm dấu ấn văn hóa Phật giáo Việt Nam. Ngược lại, mái vòm nguy nga lại gợi nhớ đến những tòa lâu đài cổ kính của phương Tây.
Phía sau tam bảo là điện thờ thiền sư Nguyễn Minh Không, được thiết kế theo phong cách thờ tự “Tiền Phật, hậu Thánh”, tạo nên một không gian linh thiêng và trang nghiêm, phản ánh sự kính trọng và tôn vinh những bậc tiền bối.
Kim Chung Bảo Các
Kim Chung Bảo Các, hay còn được biết đến với tên gọi gác chuông, là một công trình kiến trúc nổi bật nằm trong khuôn viên chùa Cổ Lễ, Nam Định. Vị trí của gác chuông ngay sau nhà thờ tổ tạo nên một sự kết nối hài hòa giữa các khu vực chính của chùa.
Kim Chung Bảo Các được xây dựng vào năm 1997, có cấu trúc ba tầng với bốn mặt, cao hơn 13 mét. Tầng hai và tầng ba của gác chuông là nơi treo những quả chuông đồng, tạo nên âm thanh vang vọng, thanh tịnh trong không gian chùa.
Tầng hai của Kim Chung Bảo Các treo một quả chuông đồng lớn, được đúc vào năm 2003. Quả chuông này không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật tinh xảo mà còn là một biểu tượng tâm linh, thu hút đông đảo phật tử và du khách đến chiêm ngưỡng và cầu nguyện.
Tầng ba treo một quả chuông đồng từ thời Lê Cảnh Thịnh, nặng tới 300 kg. Quả chuông này mang giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc, gắn liền với nhiều câu chuyện và truyền thuyết về sự phát triển của chùa Cổ Lễ qua các thời kỳ.
Phía sau Kim Chung Bảo Các có một lăng mộ mà du khách thường dừng chân mỗi khi đến thăm chùa. Lăng mộ này không chỉ là nơi yên nghỉ của những bậc tiền bối mà còn là một điểm dừng chân, suy ngẫm và tưởng nhớ đối với những ai đã có công xây dựng và phát triển chùa Cổ Lễ.
Chùa Trình
Chùa Trình, còn được biết đến với tên gọi Hội quán Phật giáo, là một trong những công trình kiến trúc độc đáo và mang đậm giá trị văn hóa tâm linh tại Nam Định. Chùa nằm trên con đường từ tháp Cửu Phẩm Liên Hoa, du khách sẽ đi qua Cầu Cong ba nhịp bắc qua hồ Chu Tích để đến được chùa Trình. Được xây dựng vào năm 1936 và sau đó trùng tu, chùa Trình đã trở thành một điểm đến quan trọng cho những ai muốn tìm hiểu về Phật giáo và lịch sử Việt Nam.
Cầu Cong ba nhịp là cây cầu dẫn vào chùa Trình, bắc qua hồ Chu Tích. Cây cầu không chỉ là lối vào chính của chùa mà còn là một công trình kiến trúc đẹp mắt, tạo nên cảnh quan thơ mộng và thanh tịnh cho du khách khi đến thăm.
Trong chùa Trình, điểm nhấn nổi bật nhất là tượng Phật nghìn tay. Tượng Phật này không chỉ là biểu tượng tôn giáo quan trọng mà còn là tác phẩm nghệ thuật tinh xảo, thu hút sự chú ý của các phật tử và du khách. Trước sân chùa, hai lư đồng lớn được đặt trang trọng, tạo nên không gian linh thiêng và trang nghiêm.
Chùa Trình còn là nơi diễn ra lễ cởi áo cà sa cho 27 nhà sư của chùa lên đường làm nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Đây là một nghi lễ đầy ý nghĩa, thể hiện lòng yêu nước và tinh thần trách nhiệm của các nhà sư trong việc bảo vệ đất nước.
Bên trái chùa Trình là Linh Quang Tự, nơi thờ Trần Hưng Đạo, một vị tướng kiệt xuất trong lịch sử Việt Nam. Linh Quang Tự không chỉ là nơi tưởng nhớ công lao của Trần Hưng Đạo mà còn là nơi để du khách tìm hiểu về lịch sử và văn hóa của Việt Nam.
Bên phải chùa Trình là Khánh Quang Phủ, nơi thờ Thánh Mẫu. Đây là một địa điểm tâm linh quan trọng, thể hiện lòng kính trọng và biết ơn của người dân đối với các vị thần và anh hùng dân tộc. Khánh Quang Phủ cũng là nơi lưu giữ và tôn vinh hai tiến sĩ họ Đào quê làng Lê xưa.
Các lễ hội độc đáo tại chùa Cổ Lễ
Chùa Cổ Lễ không chỉ nổi tiếng với kiến trúc độc đáo mà còn với những lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Hàng năm, từ ngày 13 đến 16 tháng 9 âm lịch, lễ hội chùa Cổ Lễ được tổ chức tưng bừng, thu hút đông đảo du khách thập phương và người dân trong vùng tham gia.
Đối với người dân trong vùng, lễ hội chùa Cổ Lễ không chỉ là một sự kiện văn hóa mà còn được coi như cái Tết thứ hai trong năm, mang lại niềm vui và ý nghĩa sâu sắc. Đối với du khách, đây là dịp để trải nghiệm những giá trị văn hóa truyền thống và tham gia vào không khí lễ hội sôi động.
Lễ hội chùa Cổ Lễ diễn ra với nhiều trò chơi dân gian vui nhộn, tạo không khí tưng bừng và gắn kết cộng đồng. Những trò chơi này không chỉ mang lại niềm vui mà còn giúp bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Một trong những hoạt động hấp dẫn và thu hút nhất của lễ hội chùa Cổ Lễ là hội đua thuyền truyền thống. Cuộc đua diễn ra trên dòng sông uốn lượn quanh chùa, mang đến những phút giây hồi hộp và kịch tính cho cả người tham gia và khán giả. Hội đua thuyền không chỉ là một môn thể thao mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết, sự khéo léo và lòng dũng cảm của người dân vùng sông nước.
Bên cạnh những hoạt động vui chơi, lễ hội chùa Cổ Lễ còn bao gồm nhiều nghi thức tâm linh quan trọng. Những nghi thức này thể hiện lòng thành kính của người dân đối với Đức Phật và các vị thần linh, cầu mong cho một năm mưa thuận gió hòa, mọi điều may mắn và bình an.
Tham gia lễ hội chùa Cổ Lễ, du khách không chỉ được tận hưởng không khí sôi động, tham gia các trò chơi dân gian và chứng kiến những cuộc đua thuyền hấp dẫn, mà còn có cơ hội tìm hiểu về lịch sử và văn hóa của chùa Cổ Lễ. Đây là dịp để mỗi người cảm nhận được sự gắn kết cộng đồng, lòng hiếu khách và tình yêu quê hương của người dân Nam Định.
Một số điều cần lưu ý khi tham quan chùa Cổ Lễ
Chùa Cổ Lễ ở Nam Định là một điểm đến tâm linh và văn hóa quan trọng, thu hút đông đảo phật tử và du khách. Để có một chuyến tham quan ý nghĩa và tránh ảnh hưởng đến không gian linh thiêng, bạn cần lưu ý một số điều sau:
- Hành lễ đúng cách: Khi vào bên trong phòng thờ, bạn không nên đứng hoặc quỳ ở giữa Phật điện. Đây là một điều kiêng kỵ trong việc hành lễ. Hãy chọn vị trí lệch về bên trái hoặc bên phải để quỳ hoặc đứng, nhằm thể hiện sự tôn trọng và thành kính.
- Quay phim, chụp ảnh: Chùa Cổ Lễ không cấm quay phim, chụp ảnh, nhưng bạn nên hỏi trước ý kiến của các tăng ni. Hãy xác định rõ khu vực nào được phép chụp ảnh và khu vực nào bị cấm hoặc hạn chế để tránh ảnh hưởng đến người khác và giữ gìn không gian trang nghiêm của chùa.
- Sử dụng điện thoại: Để duy trì không gian yên bình và thanh tịnh, hãy để điện thoại ở chế độ im lặng khi vào chùa. Nói chuyện nhỏ nhẹ, vừa đủ nghe và tuyệt đối không tự ý động chạm hoặc mang bất cứ vật gì của chùa về nhà.
- Trang phục lịch sự: Trang phục khi đi chùa cũng rất quan trọng. Hãy chọn trang phục khiêm tốn, lịch sự, như quần áo dài tay. Nếu mặc váy, hãy chọn váy dài đến đầu gối để phù hợp với không gian linh thiêng và trang trọng của chùa.
- Công đức và lễ vật: Thay vì vung vãi tiền lẻ khắp nơi, hãy thể hiện sự văn minh bằng cách ghi tên và công đức của mình vào hộp đựng giọt dầu, hương đèn trong chùa. Hành động này không chỉ giữ gìn vệ sinh mà còn thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với chùa.
Tham quan chùa Cổ Lễ là một trải nghiệm tâm linh và văn hóa đáng nhớ. Hãy tuân thủ những lưu ý trên để chuyến đi của bạn trở nên ý nghĩa và không ảnh hưởng đến không gian linh thiêng của chùa. Sự tôn trọng và thành kính của bạn sẽ góp phần giữ gìn vẻ đẹp và sự thanh tịnh của chùa Cổ Lễ, giúp nơi đây luôn là điểm đến lý tưởng cho những ai tìm kiếm sự bình an và yên tĩnh trong tâm hồn.
Chùa Cổ Lễ không chỉ là một ngôi chùa với kiến trúc độc đáo và lễ hội đặc sắc, mà còn là một biểu tượng của văn hóa và lịch sử tại Nam Định. Nếu bạn đang tìm kiếm một địa điểm để khám phá văn hóa tâm linh và tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên, chùa Cổ Lễ chắc chắn là điểm đến lý tưởng.
Hãy đến và trải nghiệm những khoảnh khắc bình yên tại chùa Cổ Lễ, nơi hội tụ những giá trị truyền thống và tâm linh sâu sắc. Đừng quên theo dõi vankhan.edu.vn để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích về các di tích văn hóa và lễ hội đặc sắc khác trên khắp Việt Nam.