Đình Chèm ở đâu? Khám phá kiến trúc độc đáo của Đình Chèm

Với kiến trúc cổ truyền và những giá trị lịch sử sâu sắc, đình Chèm không chỉ là nơi thờ cúng linh thiêng mà còn là điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích khám phá di sản văn hóa lâu đời. 

Đình Chèm ở đâu?

Đình Chèm, tọa lạc tại làng Chèm (Thụy Phương), quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội, là một biểu tượng văn hóa và lịch sử vô giá của người Việt. Nơi đây không chỉ thờ Thượng đẳng Thiên vương Lý Ông Trọng và Hoàng phi Bạch Tĩnh Cung mà còn lưu giữ những giá trị tín ngưỡng, văn hóa truyền thống của người dân làng Chèm, Hoàng và Liên Mạc từ ngàn đời nay. 

Với kiến trúc cổ kính và nghệ thuật chạm khắc độc đáo, Đình Chèm là minh chứng sống động cho sự sáng tạo và tinh hoa của kiến trúc Việt Nam qua các thời kỳ. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của Đình Chèm không chỉ có ý nghĩa lịch sử mà còn góp phần thúc đẩy du lịch văn hóa. 

Ngôi đình là nơi diễn ra nhiều lễ hội truyền thống, thu hút du khách và người dân địa phương đến tham quan và tìm hiểu về lịch sử, văn hóa. Những câu chuyện huyền thoại về Lý Ông Trọng và Hoàng phi Bạch Tĩnh Cung không chỉ là phần quan trọng của di sản văn hóa mà còn làm phong phú thêm truyền thống kể chuyện dân gian.

Truyền thuyết Đức Thánh Chèm

Lý Thân, hay còn được biết đến với danh hiệu Đức Thánh Chèm, là một nhân vật lịch sử và tín ngưỡng nổi tiếng tại Việt Nam. Ông sinh vào thời Hùng Duệ Vương, mất vào thời Thục An Dương Vương, được nhân dân tôn thờ và lập đền thờ tại làng Chèm, nay thuộc phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội.

Thuở nhỏ, Lý Thân là một cậu bé khôi ngô, có vóc dáng cao lớn khác thường. Khi lớn lên, ông nổi tiếng là người văn võ song toàn, tính tình hiếu nghĩa và cương trực. 

Trong bối cảnh đất nước thường xuyên bị giặc Ai Lao, Chiêm Thành và quân phương Bắc quấy nhiễu, Lý Thân đã thể hiện tài năng và lòng yêu nước của mình khi được vua Hùng Duệ Vương giao trọng trách đánh giặc. Nhờ tài thao lược và lòng dũng cảm, Lý Thân đã lập nhiều chiến công vang dội, góp phần bảo vệ bờ cõi đất nước.

Cuối đời vua Hùng Duệ Vương, khi đất nước Văn Lang bị quân Tần xâm lược, Lý Thân cùng Thục Phán lãnh đạo quân dân lạc Việt chống giặc dai dẳng trong nhiều năm. Cuối cùng, quân Tần buộc phải rút lui, Thục Phán lên làm vua và lấy hiệu là An Dương Vương.

Lúc bấy giờ, nhà Tần đang bị giặc Hung Nô quấy phá. Tần Thủy Hoàng đắp Vạn Lý Trường Thành nhưng không thể ngăn chặn nổi giặc, buộc phải sai sứ sang cầu viện vua An Dương Vương. Triều đình nhà Thục cử Lý Thân sang giúp nhà Tần để tạo mối bang giao giữa hai nước.

Tại nước Tần, Lý Thân đã thể hiện tài năng xuất chúng của mình. Vua Tần Thủy Hoàng thử tài và thấy ông “Hiếu Liêm” (tiến sĩ) về văn và “Hiệu úy” (Tổng chỉ huy) về võ. Vua Tần phong ông làm tư lệnh Hiệu úy và giao nhiệm vụ dẹp giặc Hung Nô. 

Lý Thân đã dẫn quân đánh tan giặc Hung Nô, lập nên chiến công vang dội. Vua Tần phong ông chức Phụ Tín Hầu và gả công chúa cho. Vua Tần cũng ngỏ ý muốn giữ Lý Thân lại nước Tần nhưng ông đã từ chối vinh hoa phú quý, quyết tâm trở về quê hương.

Về nước, Lý Thân được vua Thục An Dương Vương phong tước Đại Vương. Để tưởng nhớ công đức to lớn của Lý Thân, dân làng Chèm đã lập đền thờ ông tại địa phương. Đền thờ Đức Thánh Chèm trở thành một di tích lịch sử văn hóa và tâm linh quan trọng, thu hút đông đảo du khách đến tham quan và cầu bình an.

Lý Thân là một tấm gương tiêu biểu cho những phẩm chất tốt đẹp của người Việt Nam: tài ba, đức độ, dũng cảm và yêu nước. Ông là vị anh hùng được nhân dân tôn kính và ngưỡng mộ qua nhiều thế hệ.

Sơ lược về đình Chèm

Đình Chèm, còn được gọi là Đình Thụy Phương, là một ngôi đình cổ nổi tiếng nằm tại làng Chèm, thuộc phường Thụy Phương, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Đây là một trong những di tích lịch sử văn hóa lâu đời và quan trọng của Việt Nam, gắn liền với truyền thuyết về Lý Thân, hay Đức Thánh Chèm.

Nguồn gốc của đình Chèm

Đình Chèm, còn được biết đến với tên gọi Đình Thụy Phương, là một trong những ngôi đình cổ nổi tiếng và có giá trị lịch sử, văn hóa quan trọng tại Việt Nam. Mặc dù không rõ đình Chèm được xây dựng lần đầu khi nào, theo lời kể của dân làng, đình có niên đại cách đây hơn 2000 năm. 

Tuy nhiên, hiện tại trong đình chỉ lưu giữ được nhiều hình chạm khắc gỗ mang phong cách thế kỷ 18 và hai pho tượng vợ chồng Lý Thân bằng gỗ sơn son thếp vàng được tạc vào năm 1888.

Hàng ngàn năm nay, Đình Chèm vẫn ngự sát bên bờ sông Hồng, nơi có nặng phù sa bồi đắp. Những mái cong của ngôi đình được phủ lên một lớp rêu phong cổ kính, tạo nên vẻ đẹp trầm mặc và uy nghi. 

Đình Chèm được xây dựng theo lối kiến trúc “nội công ngoại quốc”, thể hiện sự chắc chắn và công phu. Bên trong đình, các cột, mái được chạm trổ tinh vi; bên ngoài có tam quan và bốn cột đồng trụ cổ kính. Gian trong cùng của ngôi đình có hai bức tượng quý giá: tượng Thượng Đẳng Thiên Vương cao 2 trượng và tượng công chúa nước Tần – Hoàng phi Bạch Tỉnh Cung cao trượng 8. Ngoài ra, Đình Chèm vẫn còn lưu giữ một chiếc lư hương ngàn năm tuổi rất quý hiếm.

Vì nằm cạnh sông Hồng, làng Chèm thường xuyên bị lũ lụt đe dọa. Năm 1902, đình được kiệu lên cao thêm 2,4 mét chỉ bằng các dụng cụ của nhà nông như: đinh bừa, quang gánh,… Công việc diễn ra trong vòng một năm và kết quả cực kỳ mỹ mãn. 

Cả ngôi đình nặng hàng trăm tấn toàn bằng gỗ quý với những cột kèo phức tạp đã được “kiệu” lên cao ngang với mặt đê sông Hồng. Cuộc kiệu đình này tốn hết 500 đồng tiền Đông Dương, một số tiền không nhỏ so với mức công xá chỉ có 7 xu một ngày. Hiệp thợ kiệu đình do ông Vương Văn Địch ở làng Văn Trì chủ trì.

Đình Chèm không chỉ là nơi thờ cúng, tôn vinh Đức Thánh Chèm mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, nghệ thuật và tâm linh của dân tộc.

Đây là nơi người dân địa phương thường xuyên đến thắp hương, cầu nguyện cho gia đình bình an, thịnh vượng và thể hiện lòng kính trọng đối với các vị anh hùng dân tộc. Đình Chèm đã được công nhận là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp quốc gia, là điểm đến hấp dẫn đối với du khách muốn tìm hiểu về lịch sử và văn hóa Việt Nam.

Kiến trúc độc đáo

Đình Chèm được xây dựng theo lối kiến trúc “nội công ngoại quốc”. Lối kiến trúc này thể hiện sự bề thế, chắc chắn và công phu, với các hạng mục chính bao gồm Đại đình, Hậu cung, Tả hữu mạc, tam quan và bốn cột đồng trụ cổ kính.

Đại đình là khu vực thờ chính của đình, được xây dựng trên nền đất cao. Mái đình được lợp bằng ngói ta, với hệ thống cột kèo, xà ngang được chạm trổ tinh xảo, thể hiện sự khéo léo của các nghệ nhân xưa.

Nơi đặt tượng và bài vị của Đức Thánh Chèm, được trang trí với nhiều họa tiết truyền thống. Khu vực này mang đậm dấu ấn tôn giáo và tâm linh. Hai dãy nhà nằm song song hai bên Đại đình, thường được sử dụng cho các hoạt động lễ hội và sinh hoạt cộng đồng.

Bên trong đình, các cột và mái đều được chạm trổ tinh vi với các họa tiết phong phú như rồng, phượng, hoa lá và các biểu tượng truyền thống. Những hình chạm khắc này không chỉ mang tính thẩm mỹ cao mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa văn hóa, lịch sử sâu sắc.

Phía ngoài đình là tam quan, cổng chính của đình, với ba lối đi được thiết kế công phu. Bốn cột đồng trụ cổ kính đứng sừng sững hai bên, mang lại vẻ uy nghiêm cho ngôi đình. Các cột này được trang trí bằng các họa tiết chạm khắc đặc sắc, tạo nên điểm nhấn kiến trúc quan trọng.

Gian trong cùng của ngôi đình có hai bức tượng quý giá: tượng Thượng Đẳng Thiên Vương cao 2 trượng và tượng công chúa nước Tần – Hoàng phi Bạch Tỉnh Cung cao trượng 8. Các bức tượng này được chạm khắc tỉ mỉ, sơn son thếp vàng, phản ánh tài năng và tâm huyết của các nghệ nhân. 

Ngoài ra, đình Chèm còn lưu giữ một chiếc lư hương ngàn năm tuổi, một hiện vật quý hiếm, mang đậm giá trị lịch sử và tâm linh. Điểm đặc biệt trong kiến trúc đình Chèm chính là sự bền vững và công phu. 

Vào năm 1902, ngôi đình đã được nâng cao lên 2,4 mét để tránh lũ lụt. Quá trình này diễn ra trong vòng một năm, sử dụng các dụng cụ đơn giản của nhà nông như đinh bừa, quang gánh,… nhưng kết quả đạt được vô cùng ấn tượng. 

Cả ngôi đình nặng hàng trăm tấn, toàn bằng gỗ quý với các cột kèo phức tạp đã được nâng cao ngang với mặt đê sông Hồng, thể hiện kỹ thuật và sự khéo léo của các thợ làng. Kiến trúc độc đáo của đình Chèm không chỉ nằm ở quy mô và hình thức mà còn ở sự tinh xảo trong từng chi tiết chạm khắc, sự bền vững qua thời gian và những giá trị văn hóa, lịch sử mà ngôi đình lưu giữ. 

Đây là một di sản kiến trúc quý báu, góp phần tôn vinh và bảo tồn nghệ thuật xây dựng đình làng Việt Nam, đồng thời là nơi thể hiện lòng kính trọng và tưởng nhớ đối với các vị anh hùng dân tộc.

Phong tục, lễ nghi trong đình Chèm 

Lễ hội đình Chèm, được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2016, là một sự kiện văn hóa tâm linh quan trọng tại Hà Nội. Hằng năm, lễ hội này diễn ra trong ba ngày 14, 15, 16 tháng 5 âm lịch để tưởng nhớ Ông Trọng (Lý Thân). 

Lễ hội không chỉ là dịp để tôn vinh vị anh hùng dân tộc mà còn là dịp để các làng Chèm (Thụy Phương), Hoàng (Hoàng Xá) và Mạc (Mạc Xá) cùng nhau tổ chức các hoạt động văn hóa truyền thống.

Lễ hội đình Chèm bắt đầu bằng nghi thức rước nước, một nghi thức trang trọng và linh thiêng. Dân ba làng cử ra đoàn thuyền để rước nước từ sông Hồng. Mỗi thuyền mang một chóe nước dùng để tắm cho tượng Đức Ông (Lý Thân), Đức Bà (vợ Lý Thân), và ông Sứ (Nguyễn Văn Chất). 

Đoàn thuyền xuôi theo dòng sông Hồng đến khu vực “Thác Bạc” ngang làng Bạc (Thượng Thụy, Phú Thượng, nay thuộc quận Tây Hồ). Tại đây, thuyền xoay ba vòng, một ông lão lấy gáo đồng múc nước giữa dòng sông cho vào các chóe bằng sứ cổ, trong tiếng hò reo, tiếng hô “ù, óe” vang động mặt sông. 

Sau đó, đoàn thuyền trở về bến Ngự – nhà Mã, đưa nước lên kiệu Đức Ông, Đức Bà cùng đoàn rước hộ tống về đình làm lễ mộc dục (tắm tượng). Nước sau khi được rước về đình sẽ được dùng để làm lễ Mộc Dục vào ngày 15 tháng 5 âm lịch. 

Sau khi các nghi thức tế lễ hoàn thành, lễ thả chim câu được thực hiện vào chính giờ Ngọ (12 giờ) để cầu siêu cho các linh hồn tử sĩ và cầu bình an cho dân chúng. Lễ hội không chỉ có phần lễ mà còn có phần hội với nhiều hoạt động văn hóa và trò chơi dân gian.

Trong suốt ba ngày diễn ra lễ hội, nhiều cuộc thi và trò chơi truyền thống được tổ chức, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân và du khách. Một trong những hoạt động đặc biệt là thi làm chè kho – một món ăn truyền thống đặc biệt gắn liền với lễ hội. 

Ngoài ra, lễ hội còn có các cuộc thi bơi, thi vật, thi bắt vịt nước, chơi cờ người, tổ tôm điếm, và giao lưu văn nghệ hát quan họ giữa các làng. Những hoạt động này không chỉ mang tính giải trí mà còn thể hiện sự đoàn kết và gắn bó của cộng đồng.

Giá trị về văn hóa và tín ngưỡng của đình Chèm

Các nghi thức và hoạt động trong lễ hội đình Chèm như lễ rước nước, lễ mộc dục, và các trò chơi dân gian như thi bơi, thi vật, chơi cờ người, hát quan họ,… đều là những hoạt động bảo tồn và phát huy nghệ thuật dân gian, giúp các giá trị văn hóa truyền thống được duy trì và phát triển qua nhiều thế hệ.

Đình Chèm là một mẫu kiến trúc tiêu biểu của đình làng Việt Nam với kiểu dáng “nội công ngoại quốc”, hệ thống cột kèo, mái đình chạm trổ tinh vi. Kiến trúc này không chỉ phản ánh tài năng của các nghệ nhân xưa mà còn là một phần quan trọng trong việc nghiên cứu và bảo tồn kiến trúc truyền thống.

Đình Chèm còn lưu giữ nhiều hiện vật quý giá như tượng vợ chồng Lý Thân, lư hương ngàn năm tuổi, và các hiện vật khác. Những hiện vật này không chỉ có giá trị lịch sử mà còn có giá trị nghệ thuật cao.

Các nghi lễ trong lễ hội đình Chèm như lễ rước nước, lễ mộc dục, lễ thả chim câu,… đều mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, và cuộc sống bình an cho dân chúng. Những nghi lễ này là sự kết hợp giữa tín ngưỡng thờ thành hoàng làng và tín ngưỡng nông nghiệp cổ xưa của người Việt.

Lễ hội đình Chèm là dịp để người dân trong và ngoài làng cùng tham gia các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng, tạo nên sự gắn kết và đoàn kết cộng đồng. Đây cũng là dịp để thế hệ trẻ học hỏi và tiếp nối các giá trị truyền thống.

Thông qua các hoạt động lễ hội và nghi lễ tại đình, các giá trị lịch sử, văn hóa, và tín ngưỡng được truyền tải một cách sống động và thiết thực, giúp thế hệ trẻ hiểu và trân trọng hơn về quá khứ và di sản của dân tộc.

Thời điểm thích hợp để tham quan đình Chèm

Lễ hội kéo dài ba ngày, từ ngày 14 đến ngày 16 tháng 5 âm lịch, nhằm tưởng nhớ Đức Thánh Chèm (Lý Thân). Lễ hội bao gồm nhiều nghi thức truyền thống như lễ rước nước, lễ mộc dục (tắm tượng), lễ thả chim câu, cùng với các hoạt động văn hóa, nghệ thuật và trò chơi dân gian như thi bơi, thi vật, thi làm chè kho, hát quan họ,… 

Mùa xuân là thời điểm khí hậu mát mẻ, dễ chịu, cây cối đâm chồi nảy lộc, tạo nên một khung cảnh tươi đẹp và tràn đầy sức sống. Đây cũng là mùa du lịch cao điểm tại Việt Nam, khi nhiều lễ hội truyền thống diễn ra.

Mùa thu ở Hà Nội nổi tiếng với thời tiết mát mẻ, dễ chịu, nắng nhẹ và không mưa nhiều. Đây là thời điểm lý tưởng để khám phá các di tích lịch sử và tham quan các danh lam thắng cảnh.

Mùa thu cũng là thời điểm lý tưởng để tận hưởng cảnh quan thiên nhiên và kiến trúc cổ kính của Đình Chèm. Bạn có thể tham gia các hoạt động ngoài trời, chụp ảnh và tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của ngôi đình cổ.

Tham quan vào ngày thường giúp bạn có nhiều thời gian hơn để tìm hiểu chi tiết về kiến trúc, các hiện vật và lịch sử của đình mà không bị phân tán bởi đám đông du khách. Tham quan Đình Chèm vào mùa lễ hội sẽ giúp bạn trải nghiệm đầy đủ các nghi thức và hoạt động văn hóa đặc sắc. 

Tuy nhiên, nếu bạn thích sự yên tĩnh và thoải mái, bạn có thể chọn tham quan vào mùa xuân, mùa thu hoặc các ngày thường. Mỗi thời điểm đều có những nét đặc trưng riêng, mang lại những trải nghiệm độc đáo và sâu sắc về di tích lịch sử, văn hóa quan trọng này.

Lưu ý khi khám phá đình Chèm

Khi khám phá Đình Chèm, một trong những di tích lịch sử và văn hóa quan trọng của Hà Nội, có một số lưu ý quan trọng mà bạn nên biết để có trải nghiệm tốt nhất và thể hiện sự tôn trọng đối với địa điểm tôn nghiêm này. 

Đình Chèm là nơi thờ cúng và sinh hoạt tâm linh của người dân, do đó bạn nên giữ yên lặng, không nói chuyện ồn ào, tránh làm phiền những người đang thờ cúng hoặc cầu nguyện.

Đình Chèm có nhiều hiện vật quý giá và cổ xưa. Hạn chế chạm tay vào các hiện vật, tượng thờ, đồ vật trang trí để tránh làm hỏng hoặc ảnh hưởng đến giá trị lịch sử của chúng. Không tự ý di chuyển bất kỳ đồ vật nào trong đình mà không có sự cho phép của người quản lý.

Nếu bạn tham quan Đình Chèm vào dịp lễ hội, hãy tôn trọng và tuân thủ các nghi thức, quy định của lễ hội. Bạn có thể tham gia nhưng cần tuân thủ hướng dẫn của ban tổ chức. Tránh làm gián đoạn hoặc gây rối khi các nghi lễ đang diễn ra. Nếu muốn chụp ảnh hoặc quay phim, hãy hỏi ý kiến và nhận sự cho phép từ người phụ trách.

Nếu bạn có dịp đến Hà Nội, đừng quên ghé thăm đình Chèm để cảm nhận vẻ đẹp cổ kính và linh thiêng của ngôi đình này. Hãy cùng khám phá và trân trọng những di sản văn hóa, lịch sử của đất nước, góp phần vào việc gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp. Ngoài đình Chèm, khi đến Hà Nội du khách có thể tham quan các địa điểm du lịch nổi tiếng khác như: Chùa Hương, chùa Đậu, chùa Một Cột, chùa Quán Sứ,…