Chùa Từ Hiếu – Điểm đến tâm linh hấp dẫn tại Cố đô Huế

Chùa Từ Hiếu, tọa lạc tại cố đô Huế, là một trong những ngôi chùa nổi tiếng với bề dày lịch sử và vẻ đẹp kiến trúc độc đáo. Hãy cùng vankhan.edu.vn khám phá lịch sử và kiến trúc độc đáo của ngôi chùa này.

Địa chỉ chùa Từ Hiếu

Địa chỉ: Thôn Dương Xuân Thượng III, phường Thủy Xuân, TP. Huế

Chùa Từ Hiếu tọa lạc tại thôn Dương Xuân, nằm sâu trong một khu rừng thông rộng lớn. Đây là một trong những ngôi chùa cổ nhất tại Huế, được xây dựng từ thời nhà Nguyễn, nên chùa mang đậm dấu ấn kiến trúc độc đáo và khác biệt. 

Kiến trúc của chùa không chỉ thể hiện nét đẹp cổ kính mà còn mang giá trị văn hóa và lịch sử quan trọng của cố đô Huế. Chùa Từ Hiếu không chỉ nổi bật bởi giá trị lịch sử mà còn bởi khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp. 

Nằm giữa rừng thông, chùa có không khí trong lành và mát mẻ, mang lại cảm giác thư thái cho du khách. Mỗi mùa trong năm, chùa đều khoác lên mình một vẻ đẹp riêng, từ sắc hoa xuân rực rỡ đến lá vàng mùa thu lãng mạn. Điều này khiến chùa trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách mọi thời điểm trong năm.

Đặc biệt, vào tháng 7 âm lịch hàng năm, chùa Từ Hiếu đón rất nhiều Phật tử và du khách tới tham dự lễ Vu Lan báo hiếu. Đây là dịp để mọi người bày tỏ lòng biết ơn và kính trọng đối với cha mẹ, tạo nên một không khí nhộn nhịp và trang nghiêm. 

Nếu bạn muốn trải nghiệm không khí này, hãy cân nhắc ghé thăm chùa Từ Hiếu vào khoảng thời gian này. Chùa Từ Hiếu là một điểm đến không thể bỏ qua khi tới Huế, với kiến trúc cổ kính, không gian thiên nhiên trong lành và những giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc.

Hướng dẫn di chuyển đến chùa Từ Hiếu

Chùa Từ Hiếu nằm chỉ cách trung tâm thành phố Huế khoảng 5km, điều này giúp cho việc di chuyển đến đây trở nên dễ dàng và thuận tiện. Du khách có thể lựa chọn nhiều phương tiện khác nhau như xe máy, ô tô cá nhân hoặc taxi để tới chùa.

Khởi hành từ trung tâm thành phố, bạn sẽ đi theo tuyến đường Điện Biên Phủ. Đây là con đường chính, rộng rãi và dễ di chuyển.

Đi thẳng theo đường Điện Biên Phủ cho đến khi gặp ngã rẽ vào đường Lê Ngô Cát. Sau khi rẽ vào đường Lê Ngô Cát, bạn sẽ tiếp tục đi thêm một đoạn nữa. Con đường này tương đối dễ đi và không quá đông đúc.

Khi đi trên đường Lê Ngô Cát, chú ý quan sát các biển chỉ dẫn. Bạn sẽ nhanh chóng thấy biển chỉ dẫn hướng dẫn đường đi tới chùa Từ Hiếu.

Chùa Từ Hiếu là một điểm đến rất nổi tiếng và quen thuộc với người dân địa phương. Trong trường hợp bạn không chắc chắn về đường đi, đừng ngần ngại hỏi thăm bất kỳ người dân nào. Người dân Huế nổi tiếng thân thiện và họ sẽ sẵn lòng chỉ dẫn bạn một cách chi tiết và nhiệt tình.

Lịch sử hình thành chùa Từ Hiếu

Chùa Từ Hiếu có một lịch sử phong phú và sâu sắc, gắn liền với những câu chuyện về lòng hiếu thảo và sự tôn kính Phật pháp. 

Vào năm 1843, sau khi từ chức “Tăng Cang Giác Hoàng Quốc Tự” và trao quyền điều hành chùa Bảo Quốc cho pháp đệ là Nhất Niệm, Hòa thượng Nhất Định đã đến khu vực này để khai sơn và dựng lên “Thảo Am An Dưỡng”. Đây là nơi ông chọn để tịnh tu và chăm sóc mẹ già.

Hòa thượng Nhất Định được biết đến là một người con rất có hiếu. Theo truyền thuyết, mẹ của ông bị bệnh nặng và mặc dù ông đã tận tâm lo thuốc thang, bệnh tình của bà vẫn không thuyên giảm. 

Có người khuyên ông nên mua thịt cá để tẩm bổ cho mẹ, mặc kệ sự đàm tiếu và chê bai của người đời về việc ăn mặn. Hòa thượng Nhất Định vẫn hàng ngày chống gậy băng rừng lội bộ xuống chợ, cách đó hơn 5km để mua cá mang về nấu cháo cho mẹ.

Câu chuyện về lòng hiếu thảo của Hòa thượng Nhất Định đến tai vua Tự Đức, một vị vua nổi tiếng hiếu thảo với mẹ. Vua rất cảm động và quyết định ban cho chùa cái tên “Sắc tứ Từ Hiếu tự”. Tên gọi này mang ý nghĩa sâu sắc:

Từ: là đức lớn của Phật, tượng trưng cho lòng từ bi, tiếp độ tứ sanh cứu giúp vạn loại.

Hiếu: là đầu hạnh của Phật, tượng trưng cho lòng hiếu kính, đạt thông cõi nhiệm bao phủ đất trời.

Với sự đóng góp của Phật tử và kinh phí do vua Tự Đức cấp, chùa cũng nhận được nhiều sự hỗ trợ từ các quan lại trong triều Nguyễn, đặc biệt là các vị thái giám. Năm 1848, Hòa thượng Cương Kỷ bắt đầu xây dựng chùa quy mô hơn, biến Từ Hiếu thành một ngôi chùa lớn.

Các giai đoạn trùng tu và phát triển chùa

Năm 1894: Hòa thượng Cương Kỷ tiến hành trùng tu và kiến thiết lại toàn cảnh chùa với sự hỗ trợ của vua Thành Thái, các giám quan và Phật tử.

Năm 1931: Hòa thượng Huệ Minh tiếp tục công việc trùng tu và xây dựng hồ bán nguyệt.

Năm 1962: Hòa thượng Chơn Thiệt tiến hành trùng tu và chỉnh trang toàn cảnh chùa.

Năm 1971: Thượng tọa Chí Niệm thực hiện trùng tu cửa tam quan, hồ bán nguyệt và sửa chữa những công trình bị hư hỏng.

Chùa Từ Hiếu không chỉ là một nơi thờ tự mà còn là một minh chứng sống động cho lòng hiếu thảo và sự tôn kính Phật pháp. Qua nhiều thế kỷ, chùa đã trở thành một phần quan trọng của văn hóa và lịch sử cố đô Huế, thu hút đông đảo du khách và Phật tử đến tham quan và chiêm bái.

Kiến trúc chùa Từ Hiếu

Chùa Từ Hiếu tọa lạc sâu trong một khu rừng thông xanh mát, trên một vùng đồi thuộc phường Thủy Xuân, thành phố Huế. Vị trí này tạo nên một không gian yên bình và tĩnh lặng, lý tưởng cho những ai muốn tìm kiếm sự thư thái và tĩnh tâm. 

Khuôn viên chùa rộng khoảng 8 mẫu, với khe nước uốn quanh phía trước, tạo nên một phong cảnh hữu tình và thơ mộng. Những tán cây thông cao vút che phủ, kết hợp với dòng nước trong vắt tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp, thu hút nhiều du khách đến thăm quan và chiêm bái.

Khi bước vào khuôn viên chùa, bạn sẽ ngay lập tức bị ấn tượng bởi ngôi tháp cao ba tầng nằm trước cổng chùa. Tháp này được xây dựng vào năm 1896 theo sắc chỉ của nhà vua, và được dùng làm nơi tàng trữ kinh tượng. Kiến trúc của tháp là một sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật và tâm linh, thể hiện sự trang nghiêm và uy nghi của chùa.

Cổng chùa được thiết kế theo kiểu vòm cuốn, với hai tầng mái che, mang đậm nét kiến trúc cổ truyền Việt Nam. Ngay trước con đường lát gạch dẫn vào chánh điện là một hồ bán nguyệt xinh đẹp. 

Hồ này được trồng sen và nuôi các loại cá cảnh như cá trê, tạo nên một không gian thanh tịnh và thơ mộng. Khung cảnh hồ bán nguyệt với những đóa sen nở rộ và những con cá bơi lội làm tăng thêm vẻ đẹp tự nhiên và thanh bình của chùa.

Chùa Từ Hiếu được xây dựng theo kiểu ba căn hai chái, một kiểu kiến trúc truyền thống của Việt Nam. Phía trước là chánh điện, nơi thờ Phật, là nơi các Phật tử và du khách đến dâng hương và cầu nguyện. Chánh điện là trung tâm tâm linh của chùa, được trang trí công phu với những bức tượng Phật và các họa tiết tinh xảo.

Phía sau chánh điện là Quảng Hiếu Đường, khu vực dành riêng cho việc thờ cúng tổ tiên và các vị sư tổ. Đây là nơi thể hiện sự tôn kính và lòng biết ơn đối với những người đã có công gây dựng và phát triển chùa. 

Trong khu nhà hậu, có án thờ Tả quân đô thống Lê Văn Duyệt, một vị tướng tài của triều Nguyễn. Bên cạnh đó là con ngựa gỗ và thanh đại đao của ông, tượng trưng cho sức mạnh và tinh thần chiến đấu của vị tướng lừng danh này.

Hai bên sân chùa có hai lầu bia, nơi ghi lại lịch sử xây dựng và phát triển của chùa Từ Hiếu. Những tấm bia này không chỉ là tài liệu lịch sử quý giá mà còn là biểu tượng của sự trường tồn và phát triển của chùa qua nhiều thế kỷ.

Chùa Từ Hiếu được xây dựng với cấu trúc chính điện ba căn, hai chái, phía trước thờ Phật, phía sau thờ Tổ. Nhà hậu, tức Quảng Hiếu Đường, có bố trí bàn thờ đức thánh quan ở giữa, bên trái là nơi thờ hương linh Phật tử tại gia, và bên phải là nơi thờ các vị thái giám. 

Phía tả sân hậu là Tả Lạc Thiên, nơi ở của các tăng ni, và phía hữu là Hữu Ái Nhật, dành cho khách thập phương. Các khu vực này được bố trí hài hòa, tạo nên một không gian thờ cúng trang nghiêm và thanh tịnh.

Xung quanh chùa Từ Hiếu còn có nhiều lăng mộ của các vị phi tần thuộc triều đại chúa Nguyễn, tăng thêm phần trang nghiêm và cổ kính cho không gian chùa. Những lăng mộ này được xây dựng công phu, với những đường nét kiến trúc tinh tế và đẹp mắt, là nơi yên nghỉ của các phi tần, góp phần làm phong phú thêm bức tranh lịch sử và văn hóa của chùa.

Với vị trí đẹp, yên tĩnh và không xa thành phố Huế, chùa Từ Hiếu còn là điểm đến lý tưởng cho các buổi dã ngoại và vui chơi của thanh niên Huế trong những ngày nghỉ và ngày lễ. Không chỉ là nơi thờ cúng và tịnh tâm, chùa còn là nơi tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, tâm linh, thu hút đông đảo du khách và Phật tử.

Chùa Từ Hiếu không chỉ là một ngôi chùa cổ kính, mang đậm giá trị lịch sử và văn hóa, mà còn là một trong những điểm du lịch thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước khi đến với cố đô Huế. 

Với kiến trúc độc đáo, phong cảnh thiên nhiên hữu tình và không khí trong lành, chùa Từ Hiếu mang đến cho du khách những giây phút yên bình, tĩnh lặng và cơ hội để tìm hiểu về lịch sử, văn hóa và tâm linh của một vùng đất cố đô huyền thoại.

Điểm nổi bật của chùa Từ Hiếu

Khi nhắc đến chùa Từ Hiếu, người ta không thể không kể đến một khu vực vô cùng đặc biệt nằm ngay sau khuôn viên chính của chùa. Ít ai biết rằng, đây chính là nơi an nghỉ của 24 vị thái giám triều Nguyễn, một phần quan trọng và đầy nhân văn trong lịch sử của chùa.

Theo truyền thuyết, thời xưa, thái giám Châu Phước Năng đã đóng góp rất nhiều công sức và tài chính để giúp thiền sư Nhất Định trong việc mở rộng và phát triển chùa Từ Hiếu. 

Cảm động trước tấm lòng hiền hậu và sự hỗ trợ nhiệt tình của ông, thiền sư Nhất Định đã nhận ra một thực tế đau lòng: sau khi về già, các thái giám trong triều đình thường không có nơi nương tựa và an dưỡng. Chính vì thế, ông đã quyết định kêu gọi các thái giám khác quyên góp và mở rộng chùa Từ Hiếu, tạo ra một nơi an dưỡng cho họ khi tuổi đã xế chiều.

Ngày nay, khi du khách ghé thăm chùa Từ Hiếu sẽ có cơ hội thấy tận mắt khu nghĩa trang với 24 ngôi mộ nằm yên bình ở phía sau khuôn viên chùa. Khu đất này có diện tích lên tới 1000m² và được chăm sóc cẩn thận, tạo ra một không gian trang nghiêm và thanh tịnh.

Một điểm đặc biệt khác tại khu nghĩa trang này là bảng ghi công, nơi ghi lại những đóng góp to lớn của các vị thái giám cho triều đình và chùa Từ Hiếu. Bảng ghi công không chỉ là một minh chứng lịch sử mà còn là lời tri ân sâu sắc của chùa đối với những người đã hy sinh và cống hiến cả cuộc đời mình cho công việc và cộng đồng.

Việc xây dựng và duy trì khu nghĩa trang này không chỉ là để tưởng nhớ và tri ân các vị thái giám triều Nguyễn, mà còn là một biểu hiện của tinh thần nhân văn và đạo đức cao đẹp của Phật giáo. Nghĩa trang này trở thành một phần không thể thiếu của chùa Từ Hiếu, mang lại cho chùa thêm một chiều sâu về lịch sử và tâm linh.

Hoạt động tại chùa Từ Hiếu

Năm 1848, chùa tổ chức lễ khánh thành, sự kiện được tổ chức một cách trang trọng và linh thiêng. Buổi lễ có sự hiện diện của vua Dực Tông, Hoàng thái hậu Từ Dũ và nhiều quan đại thần, tạo nên một không khí trang nghiêm và trọng đại. Sự kiện này không chỉ đánh dấu sự ra đời chính thức của chùa mà còn khẳng định vị trí quan trọng của chùa trong đời sống tâm linh và văn hóa của cộng đồng.

Đến năm 1924, chùa tiếp tục ghi dấu ấn với một sự kiện trọng đại trong lịch sử Phật giáo – Đại Giới Đàn. Buổi lễ này có sự tham dự của vua Khải Định cùng nhiều hòa thượng danh tiếng, làm nên một sự kiện vô cùng long trọng và uy nghiêm. 

Hòa thượng Tâm Tịnh được chọn làm đàn đầu, giữ vai trò chỉ đạo chính trong buổi lễ, trong khi hòa thượng Huệ Minh đảm nhận vai trò đàn chủ, điều hành các nghi thức quan trọng. Các hòa thượng như Mật Khế, Viên Quan, Bích Phong và Đôn Hậu đều là những giới tử xuất sắc được đào tạo từ Đại Giới Đàn này.

Những vị này sau đó đã trở thành những nhân vật quan trọng trong giới Phật giáo, có nhiều đóng góp to lớn cho sự phát triển của tôn giáo và xã hội. Năm 1965, chùa lại tiếp tục tổ chức Đại Giới Đàn Vạn Hạnh, một sự kiện quan trọng không kém, nhằm tiếp nối truyền thống tổ chức các sự kiện Phật giáo lớn và tạo điều kiện cho các tăng ni theo học và tu hành. 

Đại Giới Đàn Vạn Hạnh là cơ hội để các tăng ni thọ giới, tu học và phát triển đạo hạnh, đồng thời cũng là dịp để cộng đồng Phật tử cùng nhau tụ hội, chia sẻ và học hỏi. Trong suốt các đời trụ trì, chùa đã không ngừng nỗ lực trùng khắc và in ấn nhiều kinh văn quý giá. 

Những tác phẩm như: Phật Thuyết Báo Ân Phụng Bồn Kinh, Cao Vương Quán Thế Âm Kinh, Thiền Môn Nhật Tụng, Đại Thừa Vô Lượng Nghĩa Kinh, Pháp Bảo Đàn Kinh, và Niệm Phật cầu vãng sanh nghi đều được trùng khắc và in ấn tại chùa. 

Những kinh văn này không chỉ là nền tảng cho việc giảng dạy và truyền bá giáo lý nhà Phật mà còn là tài sản văn hóa, tâm linh vô giá, giúp bảo tồn và phát huy những giá trị cao đẹp của Phật giáo.

Ngoài việc lưu giữ và truyền bá kinh văn, chùa còn là nơi đào tạo và tôn vinh nhiều danh tăng và thiền sư nổi tiếng. Những vị như Diệu Giác, Hải Thiệu, Tâm Tịnh, Huệ Minh, Huệ Pháp, Huệ Giác, Viên Giác, Viên Thành, Chơn Thiệt và Chơn Như đều là những nhân vật quan trọng xuất thân từ chùa. 

Các vị này không chỉ có đóng góp lớn trong việc phát triển Phật giáo mà còn được kính trọng trong cộng đồng Phật tử. Những đóng góp của họ đã giúp chùa trở thành một trung tâm tu học và hành đạo uy tín, có ảnh hưởng sâu rộng trong và ngoài nước.

Từ những sự kiện và hoạt động đáng nhớ này, chùa không chỉ là nơi thờ tự mà còn là biểu tượng của sự hòa hợp, phát triển và truyền bá Phật giáo. 

Những nỗ lực không ngừng nghỉ trong việc tổ chức các sự kiện, lưu giữ kinh văn và đào tạo tăng ni đã giúp chùa duy trì và phát huy những giá trị truyền thống, đồng thời đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của cộng đồng Phật tử.

Chùa Từ Hiếu không chỉ là một điểm đến tâm linh mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc của cố đô Huế. Ngoài chùa Từ Hiếu, khi đến Huế du khách có thể tham quan các địa điểm du lịch nổi tiếng khác như: Chùa Từ Đàm, chùa Báo Quốc,…