Khám phá chùa Hương – Điểm đến tâm linh huyền bí bậc nhất Hà Nội

Nằm ẩn mình giữa những ngọn núi đá vôi hùng vĩ thuộc huyện Mỹ Đức, Hà Nội, chùa Hương – một di tích lịch sử văn hóa và danh thắng tâm linh nổi tiếng – từ lâu đã trở thành điểm đến thu hút du khách thập phương. Hãy cùng vankhan.edu.vn tìm hiểu sâu hơn trong bài viết dưới đây nhé!

Lịch sử chùa Hương Hà Nội

Chùa Hương, nằm ở huyện Mỹ Đức, Hà Nội, là một trong những địa danh tâm linh quan trọng và nổi tiếng nhất của Việt Nam. Với lịch sử kéo dài từ thế kỷ 15, Chùa Hương không chỉ là một nơi thờ cúng mà còn là biểu tượng của văn hóa và tín ngưỡng dân gian. 

Dưới đây là chi tiết về lịch sử và sự phát triển của chùa qua các giai đoạn lịch sử. Chùa Hương bắt đầu xuất hiện từ thế kỷ 15 dưới thời vua Lê Thánh Tông. Vào tháng Giêng năm Đinh Hợi, niên hiệu Quang Thuận thứ 8 (1467), vua Lê Thánh Tông trong một chuyến tuần du đã dừng chân tại thung lũng này. 

Tại đây, ông đã đặt tên cho ngôi chùa là Thiên Trù, dựa trên việc quan sát thiên văn thấy vùng đất thuộc về sao Thiên Trù, biểu tượng của ăn uống và biến động. 

Ba vị hòa thượng dưới thời vua Lê Thánh Tông đã tìm thấy động Hương Tích và xây dựng thảo am Thiên Trù, từ đó khởi nguồn cho tên gọi Chùa Hương, bao gồm cả động Hương Tích (chùa trong) và Thiên Trù (chùa ngoài).

Đến niên hiệu Chính Hòa năm thứ bảy (1686) dưới thời vua Lê Trung Hưng, Hòa thượng Trần Đạo Viên Quang, một vị quan chức từ bỏ quan trường để tu hành, đã khởi công xây dựng lại chùa Thiên Trù. 

Qua nhiều đời chư Tổ xây dựng và bảo vệ, Chùa Hương đã trở thành một địa điểm tâm linh quan trọng, được ngợi ca như một tòa lâu đài tráng lệ ở miền Nam. Ngày 11 tháng 2 năm Đinh Hợi (1947), thực dân Pháp đã tấn công và phá hủy Chùa Thiên Trù, biến nơi này thành đống gạch vụn. 

Chùa bị đốt phá nhiều lần, và đến năm 1950, một trận bom của quân Pháp đã san phẳng hầu hết kiến trúc cổ. Chỉ còn lại vườn Tháp với Bảo Tháp Viên Công và cây Thiên Thủy Tháp là những chứng nhân lịch sử.

Năm 1951, Hòa thượng Thích Thanh Chân đã bắt đầu dựng lại chùa với 6 gian nhà tranh để có nơi tu hành và nhang khói. Đến năm 1989, dưới sự trụ trì của cố Thượng tọa Thích Viên Thành, Ban xây dựng Chùa Hương đã khởi công tái thiết chùa Thiên Trù và hoàn thành vào năm 1991. 

Năm 1994, cổng Nam Thiên Môn cũng được xây dựng, tạo nên một diện mạo mới cho Chùa Hương. Trong những năm gần đây, Thượng tọa Thích Minh Hiền, trụ trì đời thứ 12, đã tiếp tục mở rộng và xây dựng thêm nhiều công trình mới, giúp Chùa Hương trở thành một quần thể kiến trúc nguy nga và hoành tráng.

Có nhiều câu chuyện về nguồn gốc và lý do tồn tại hai Chùa Hương Tích. Theo một thuyết, vào thời Lê – Trịnh, do các phi tần từ miền Hoan Châu (Thanh – Nghệ – Tĩnh) thường xuyên trẩy hội Chùa Hương Tích ở Hà Tĩnh, chúa Trịnh đã xây dựng thêm một Chùa Hương Tích ở miền Bắc để thuận tiện cho việc hành lễ. 

Dù có nhiều giả thuyết, Chùa Hương Hà Nội đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa và tín ngưỡng người Việt.

Hướng dẫn cách di chuyển đến Chùa Hương

Chùa Hương, còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như chùa Hương Tích, là một điểm đến tâm linh nổi tiếng nằm cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 55 km về phía tây nam, thuộc xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức. Địa chỉ cụ thể của chùa nằm bên bờ sông Đáy, mang đến một khung cảnh thanh bình và yên tĩnh cho du khách.

Phương tiện di chuyển đến Chùa Hương

Tuyến xe buýt số 103: Đây là tuyến xe buýt chạy từ Bến xe Mỹ Đình đến chùa Hương và ngược lại. Xe hoạt động từ 5:00 đến 20:00 hàng ngày với tần suất 15 phút/chuyến, giúp du khách dễ dàng sắp xếp thời gian đi lại. 

Giá vé cho mỗi lượt đi là 9.000 VNĐ/người. Tuy nhiên, việc di chuyển bằng xe buýt có thể mất nhiều thời gian hơn, đặc biệt là trong giờ cao điểm khi lưu lượng giao thông đông đúc, và có thể khó tìm được chỗ ngồi thoải mái.

Xe máy: Đi xe máy là lựa chọn phổ biến và tiện lợi cho những ai muốn có sự tự do và linh hoạt trong lịch trình. Khi đi xe máy, bạn có thể dừng lại nghỉ ngơi hoặc thăm thú các địa điểm khác trên đường đi mà không bị ràng buộc về thời gian. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý vấn đề an toàn giao thông và trang bị đầy đủ giấy tờ cần thiết khi tham gia giao thông.

Thuê xe riêng: Đối với những nhóm du lịch đông người hoặc gia đình, việc thuê xe ô tô có tài xế sẽ là lựa chọn tối ưu. Dịch vụ này mang đến sự thuận tiện và thoải mái, giúp bạn có thể tận hưởng chuyến đi mà không phải lo lắng về việc lái xe. 

Ngoài ra, bạn còn có thể yêu cầu dừng lại tại các điểm du lịch khác trên đường nếu muốn. Khi đến gần khu vực chùa Hương, bạn sẽ không thể lái xe trực tiếp vào trong khu vực chùa. Thay vào đó, bạn cần mua vé đi thuyền tại khu vực cổng vào. 

Từ đây, bạn sẽ lên thuyền tại bến Đục và di chuyển theo dòng Suối Yến để đến các điểm chính của quần thể chùa. Tuyến đường thủy này dài khoảng 4 km và thường mất từ 45 phút đến 1 tiếng để hoàn thành hành trình từ bến tàu vào đến chùa. 

Trong suốt hành trình trên thuyền, bạn sẽ được chiêm ngưỡng cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp hai bên bờ suối, với những cánh rừng xanh mướt và những ngọn núi đá vôi kỳ vĩ.

Chùa Hương không chỉ là một ngôi chùa đơn lẻ mà là một quần thể văn hóa và tôn giáo lớn, bao gồm hàng chục ngôi chùa, đền, và đình linh thiêng. Một số điểm đến nổi bật trong quần thể này bao gồm:

Chùa Thiên Trù: Đây là một trong những điểm đầu tiên bạn sẽ đến khi bước chân vào quần thể chùa Hương. Chùa Thiên Trù còn được gọi là “Bếp Trời”, nơi đây có kiến trúc độc đáo và cảnh quan đẹp mắt.

Đền Trình: Còn gọi là Ngũ Nhạc Linh Từ, đền Trình là nơi dừng chân để thắp hương và làm lễ trình trước khi tiếp tục hành trình đến các điểm khác trong quần thể chùa Hương.

Chùa Giải Oan: Chùa này nằm gần động Hương Tích, là nơi thờ Quan Âm Bồ Tát và được xây dựng để giải oan cho những linh hồn đau khổ.

Động Hương Tích (Chùa Trong): Đây là trung tâm của quần thể chùa Hương. Động Hương Tích nằm sâu trong núi, với cửa động mở ra một không gian rộng lớn và huyền bí. Trong động có nhiều nhũ đá tự nhiên với hình thù kỳ lạ và đẹp mắt, mang đến cảm giác linh thiêng và kỳ bí cho du khách.

Việc thăm quan chùa Hương không chỉ mang đến những trải nghiệm tâm linh sâu sắc mà còn là cơ hội để bạn hòa mình vào thiên nhiên, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của núi non và sông suối. Chùa Hương thực sự là một điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm kiếm sự thanh tịnh và yên bình trong cuộc sống.

Kiến trúc chùa Hương

Quần thể kiến trúc chùa Hương nằm trải dài trong thung lũng suối Yến, là một khu vực bao gồm nhiều công trình nổi bật và linh thiêng như chùa Ngoài và chùa Trong. Các công trình này không chỉ mang giá trị tâm linh mà còn là điểm nhấn văn hóa, lịch sử và kiến trúc đặc biệt.

Chùa Ngoài, hay còn gọi là chùa Trò, là điểm đến đầu tiên mà du khách sẽ gặp khi di chuyển từ bến Đục lên ngược dòng suối Yến. Chùa Ngoài được xây dựng với kiến trúc độc đáo, nổi bật với tam quan lớn được dựng trên ba khoảng sân rộng lớn, tất cả đều được lát gạch tinh tế. 

Sân thứ ba có một tháp chuông ba tầng mái, là điểm nhấn quan trọng và độc đáo của chùa Ngoài. Kiến trúc này mang đậm dấu ấn cổ xưa, với hai đầu hồi tam giác ở tầng cao nhất, thể hiện nét đẹp truyền thống của kiến trúc Việt Nam.

Chùa Trong, hay còn được biết đến với tên gọi động Hương Tích, lại mang một vẻ đẹp hoàn toàn khác biệt. Được hình thành từ một hang động tự nhiên, chùa Trong mang đến cho du khách cảm giác linh thiêng và huyền bí. 

Ngay lối vào động, bạn sẽ thấy bốn chữ “Hương Tích động môn” được khắc trên đá, tạo nên một lối đi lát đá dài với tổng cộng 120 bậc thang dẫn vào động. Động Hương Tích được biết đến với năm chữ Hán “Nam thiên đệ nhất động” do Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm khắc lên từ năm 1770, lưu giữ dấu ấn lịch sử và văn hóa quan trọng.

Bên cạnh những giá trị tâm linh, chùa Hương còn thu hút du khách bởi cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp. Suối Yến quanh năm nước chảy trong xanh, hai bờ suối được phủ kín bởi cây cỏ hoa lá tươi tốt suốt bốn mùa, tạo nên một bức tranh thiên nhiên sống động. 

Dòng suối uốn lượn qua các ngọn núi và rừng cây, tạo nên một khung cảnh yên bình và lãng mạn. Giá vé thuyền cũng rất phải chăng, chỉ 50.000 VND/người cho chuyến đò Hương Tích, làm tăng thêm sức hấp dẫn cho hành trình này.

Ngồi trên những con thuyền nhỏ trôi dọc theo suối Yến, mỗi mùa bạn sẽ được thưởng thức vẻ đẹp đặc trưng của các loài hoa khác nhau. Vào mùa hè, hoa gạo đỏ rực rỡ phủ kín hai bờ suối. 

Cuối thu, hoa súng tím nhạt tạo nên một không gian thơ mộng. Đến mùa xuân, hoa ban trắng và hoa mận nở rộ, phủ kín bầu trời với sắc trắng tinh khôi. Chính vì vậy, bến đò bên dòng suối nhỏ này luôn tấp nập du khách đến thăm quan, tận hưởng không gian yên bình và lãng mạn.

Chùa Hương không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là nơi để du khách tìm về với thiên nhiên, tận hưởng vẻ đẹp của núi rừng và dòng suối trong xanh. Đây thực sự là một điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm kiếm sự thanh tịnh và yên bình trong cuộc sống, đồng thời khám phá những giá trị văn hóa, lịch sử độc đáo của Việt Nam.

Lễ hội Chùa Hương

Mỗi dịp Tết đến xuân về, người dân từ khắp mọi miền đất nước lại nô nức hành hương về đất Phật, tham gia lễ hội chùa Hương. Đây là một trong những lễ hội lớn nhất và dài nhất ở Việt Nam, chính thức khai hội vào ngày mồng sáu tháng Giêng âm lịch và thường kéo dài đến hạ tuần tháng Ba âm lịch. 

Trong suốt thời gian này, hàng triệu phật tử và du khách từ khắp bốn phương đổ về chùa Hương, tạo nên một bầu không khí lễ hội tưng bừng và nhộn nhịp. Lễ hội chùa Hương là một hành trình tâm linh về miền đất Phật, nơi Bồ Tát Quan Thế Âm ứng hiện tu Đỉnh. 

Cao điểm của lễ hội là từ sau Tết Nguyên Đán đến tháng Hai âm lịch. Phần lễ của lễ hội chùa Hương được thực hiện một cách đơn giản nhưng vô cùng trang trọng. Trước ngày khai hội, tất cả các đền, chùa, đình, miếu đều rực rỡ với khói hương nghi ngút, tạo nên một khung cảnh linh thiêng và huyền bí. 

Tại chùa Trong, có lễ dâng hương với các lễ vật như hương, hoa, đèn, nến, hoa quả và thức ăn chay. Lúc cúng, có hai tăng ni mặc áo cà sa mang đồ lễ chay đàn rồi tiến hành dâng lễ lên ban thờ.

Từ ngày khai hội cho đến khi kết thúc, các sư thầy từ các chùa thỉnh thoảng đến gõ mõ tụng kinh tại các chùa, miếu, đền trong khoảng nửa giờ. Hương khói tại các nơi này không bao giờ ngớt, tạo nên một bầu không khí trang nghiêm và linh thiêng. 

Phần lễ của lễ hội chùa Hương thiên về “thiền”, nhưng tại chùa Ngoài, có thờ các vị sơn thần thượng đẳng với đủ màu sắc của đạo giáo. Đền Cửa Võng là “chân long linh từ” thờ bà chúa Thượng Ngàn, người cai quản cả vùng rừng núi xung quanh với cái tên “tì nữ túy Hồng” của sơn thần tối cao. 

Chùa Bắc Đài, chùa Tuyết Sơn, chùa Cả và đình Quân thờ ngũ hổ và tín ngưỡng cá thần. Phần lễ của lễ hội chùa Hương là một tổng thể tôn giáo, bao gồm sự sùng bái tự nhiên, Đạo giáo, Phật giáo và cả Nho giáo.

Trong lễ hội, có các nghi thức rước lễ và rước văn. Người làng sẽ dinh kiệu tới nhà ông soạn văn tế, rước bản văn ra đền để chủ tế đọc và điều khiển các bô lão của làng làm lễ tế, rước các vị thần làng. 

Lễ hội chùa Hương còn là nơi hội tụ các sinh hoạt văn hóa dân tộc độc đáo như bơi thuyền, leo núi và các chiếu hát chèo, hát văn. Trong những ngày lễ hội, chùa Hương tấp nập với hàng trăm thuyền ra vào, tạo nên một khung cảnh sôi động và đầy màu sắc.

Nét độc đáo của lễ hội chùa Hương là thú vui ngồi thuyền vãn cảnh, như lạc vào non tiên cõi Phật. Các hoạt động dâng hương, lễ bái cùng các chương trình văn nghệ được tổ chức nhằm phục vụ du khách gần xa. Hàng năm, có khoảng 1,5 triệu du khách đổ về chùa Hương để tham gia lễ hội. 

Giá vé tham quan toàn bộ khu di tích là 78.000 VND/người, chưa bao gồm 2.000 VND/người phí bảo hiểm. Các tuyến đường chính mà du khách có thể lựa chọn khi đến chùa Hương bao gồm Thiên Trù – Hương Tích, Long Vân, Tuyết Sơn, Thanh Sơn.

Ngồi trên những con thuyền nhỏ trôi dọc theo suối Yến, du khách có cơ hội thưởng thức vẻ đẹp đặc trưng của các loài hoa khác nhau trong suốt các mùa. Vào mùa hè, hoa gạo đỏ rực rỡ phủ kín hai bờ suối, tạo nên một khung cảnh huyền ảo và thơ mộng. 

Cuối thu, hoa súng tím nhạt nở rộ, tạo nên một không gian yên bình và lãng mạn. Đến mùa xuân, hoa ban trắng và hoa mận nở rộ, phủ kín bầu trời với sắc trắng tinh khôi. Chính vì vậy, bến đò bên dòng suối nhỏ này luôn tấp nập du khách đến thăm quan, tận hưởng không gian yên bình và lãng mạn.

Lễ hội chùa Hương không chỉ là một dịp để du khách tìm về với không gian tâm linh mà còn là cơ hội để họ hòa mình vào thiên nhiên, tận hưởng vẻ đẹp của núi rừng và suối nước trong lành. 

Đây thực sự là một điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm kiếm sự thanh tịnh và yên bình trong cuộc sống, đồng thời khám phá và trải nghiệm những giá trị văn hóa, lịch sử độc đáo của Việt Nam. Mỗi năm, lễ hội chùa Hương lại thu hút một lượng lớn du khách và phật tử, góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Một số lưu ý khi đến chùa Hương

Để đảm bảo chuyến hành hương của bạn diễn ra suôn sẻ và tôn trọng không gian linh thiêng tại chùa Hương, dưới đây là một số lưu ý quan trọng mà bạn cần biết:

Khi đến thăm chùa, hãy chú ý ăn mặc lịch sự và kín đáo. Điều này không chỉ thể hiện sự tôn trọng đối với nơi linh thiêng mà còn giúp bạn cảm thấy thoải mái và tự tin hơn trong suốt hành trình.

Để di chuyển dễ dàng và thoải mái, bạn nên đi giày thể thao. Đường đi đến chùa Hương có nhiều đoạn dốc và gập ghềnh, việc chọn giày thể thao sẽ giúp bạn dễ dàng di chuyển và giảm thiểu nguy cơ bị trượt ngã.

Khi vào các điện thờ của chùa, bạn nên bước vào từ cửa bên thay vì cửa chính giữa. Đây là quy tắc tôn trọng không gian thờ cúng. Ngoài ra, hãy tránh dẫm lên bậu cửa mà nên bước qua bậu cửa để giữ gìn sự trang nghiêm và tôn kính.

Để tránh gây ô nhiễm không khí và giữ gìn môi trường xung quanh chùa, bạn nên hạn chế thắp nhang và chỉ thắp 1 nén tại lư hương đặt bên ngoài. Việc này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe mà còn giữ gìn không gian chùa luôn trong lành.

Khi mua quà lưu niệm, hãy tránh mua hoặc sử dụng các loại thú và thịt thú rừng. Đây có thể là hàng cấm và việc sử dụng chúng không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây hại cho động vật hoang dã.

Khi đi lễ chùa, hãy tránh sát sinh và không ăn mặn. Việc này không chỉ thể hiện lòng thành tâm mà còn giúp bạn cảm nhận sâu sắc hơn về giá trị tâm linh và truyền thống của lễ hội chùa Hương.

Dọc hai bên đường đến chùa Hương có rất nhiều gian hàng bán thuốc nam. Bạn nên cẩn thận khi mua các loại thuốc này, đảm bảo chất lượng và nguồn gốc rõ ràng. Ngoài ra, hãy kiểm tra kỹ hạn sử dụng của các sản phẩm đóng hộp như bánh củ mài và bánh rau sắng để tránh mua phải hàng hết hạn, gây hại cho sức khỏe.

Để chuyến đi thêm phần thuận tiện, bạn nên chuẩn bị trước các vật dụng cá nhân cần thiết như nước uống, khăn giấy, và thuốc cá nhân. Điều này giúp bạn dễ dàng thích nghi và đối phó với các tình huống bất ngờ xảy ra trong suốt hành trình.

Trong quá trình hành hương, sức khỏe là yếu tố quan trọng nhất. Hãy đảm bảo bạn luôn có đủ nước uống và thực phẩm nhẹ để duy trì năng lượng. Nếu cảm thấy mệt mỏi, hãy nghỉ ngơi đúng lúc để tránh kiệt sức.

Khi tham gia lễ hội, hãy luôn tôn trọng không gian chung và những người xung quanh. Hạn chế gây ồn ào, chen lấn và giữ gìn vệ sinh công cộng. Sự tôn trọng và lịch sự sẽ giúp bạn và những người khác có trải nghiệm tốt đẹp hơn.

Chuyến hành hương đến chùa Hương không chỉ là một trải nghiệm tâm linh mà còn là cơ hội để du khách khám phá vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và tìm hiểu về những giá trị văn hóa truyền thống lâu đời của dân tộc. Nếu bạn đang tìm kiếm một điểm đến du lịch tâm linh lý tưởng, hãy đến với chùa Hương để có những trải nghiệm khó quên.